Longarts dr. Yves Mentens waarschuwt: “foutief ademen kan je gezondheid schaden"

2 uur geleden
Beeldmontage RTV - rechtenvrije stockfoto en dr. Yves Mentens
© Beeldmontage RTV - rechtenvrije stockfoto en dr. Yves Mentens

23.000 keer. Zo vaak halen we gemiddeld adem per dag, zonder erbij na te denken. Maar ademen we eigenlijk wel op de juiste manier? In het kader van Wereldastmadag legt longarts dr. Yves Mentens, van AZ Herentals, uit waarom correct ademhalen belangrijk is voor zowel onze fysieke als mentale gezondheid.

Alles draait om balans

Een goede ademhaling is belangrijk om voldoende zuurstof en energie over te brengen naar onze cellen, spieren en hersenen. “Zonder voldoende zuurstof geraak je vermoeid, verlies je concentratie en presteer je slechter, of je nu op kantoor zit of aan het sporten bent,” aldus dr. Mentens.

Maar het draait niet enkel om zuurstof. “Een goede ademhaling zorgt er ook voor dat afvalstoffen zoals koolstofdioxide (CO2) correct afgevoerd worden. Dat is nodig om onze zuur-basebalans in evenwicht te houden. Deze zuur-basebalans is essentieel voor de normale werking van onze organen. Als die balans uit evenwicht raakt, kan je last krijgen van hoofdpijn, vermoeidheid en zelfs een verzwakt immuunsysteem.”

Ook het effect op ons zenuwstelsel valt niet te onderschatten. “Een diepe, langzame ademhaling activeert het parasympatisch zenuwstelsel, dat is ons rustsysteem en helpt bij stressverwerking. Het zorgt voor ontspanning, mentale helderheid en een lagere hartslag.”

(Lees verder onder de foto)

Wat als je verkeerd ademt?

“Verkeerd ademen is iets wat veel mensen onbewust doen,” vertelt dr. Mentens. Bij hyperventilatie adem je bijvoorbeeld te snel, waardoor je te veel CO2 uitademt. Dat verstoort je zuur-basebalans en kan leiden tot duizeligheid, spierspanning, vermoeidheid en zelfs paniekgevoelens. Bij hypoventilatie adem je net te weinig en krijgt je lichaam onvoldoende zuurstof. “Dan voel je je loom, moe, en functioneren je organen minder goed.”

Een goede ademhaling, zowel overdag als 's nachts, is dus essentieel voor een diepe nachtrust, ontspanning en herstel, maar ook om optimaal te kunnen presteren wanneer dat nodig is.

Jonge man mediteert in de natuur

Leren ademen kan

“Veel mensen denken dat ademhalen vanzelf gaat, maar een gezonde ademhaling is iets wat je kan aanleren,” zegt dr. Mentens. “Met ademhalingsoefeningen, yoga of begeleiding door een kinesist of ademcoach kan je veel verbeteren.”

Een simpele oefening is de box breathing techniek. Deze techniek wordt vaak gebruikt door atleten, tijdens yogasessies en zelfs door militairen. Een eenvoudige ademhalingsoefening die helpt om te ontspannen en je focus te verbeteren.

  • Adem in via je neus (4 seconden)
  • Houd je adem vast (4 seconden)
  • Adem uit via je mond (4 seconden)
  • Pauzeer (4 seconden)

“Wie constant te hoog in de borst ademt, zit letterlijk in de overlevingsstand.”

- Longarts dr. Yves Mentens

Buikademhaling vs. borstademhaling

Stel jezelf eens de vraag: hoe adem ik? Via de borst of toch via je buik? Beiden zijn mogelijk, maar volgens dr. Mentens moeten we ons voornamelijk focussen op onze buikademhaling.

De buikademhaling, ook wel middenrifademhaling genoemd, is rustgevender. “Door je middenrif actief te gebruiken, daalt je hartslag en bloeddruk, en krijg je mentale rust. Als je leert om vaker je buikademhaling te gebruiken kom je fysiek en mentaal veel meer in balans.

Bij borstademhaling gebruik je vooral je borstkasspieren. Dat is sneller, oppervlakkiger en activeert het sympathisch zenuwstelsel, dat van de vecht- of vluchtreactie. Dat is handig bij een stresssituatie, maar niet om langdurig te gebruiken. “Wie constant te hoog in de borst ademt, zit letterlijk in de overlevingsstand.”

(Lees verder onder de foto)

Als ademen niet meer vanzelfsprekend is

In het kader van Wereldastmadag op 6 mei 2025, staat dr. Mentens ook even stil bij het belang van een correcte ademhaling bij astmapatiënten. “De chronisch ontstoken slijmvliezen bij personen met astma leiden bij prikkeling, door bijvoorbeeld allergie, inspanning, infectie, temperatuurverschil, tot klachten. Die klachten bestaan uit hoesten, slijmvorming, luchtwegvernauwing met kortademigheid en benauwdheid. Soms ontstaat er ook een piepende ademhaling.

Meer patiënten dan je denkt

Afhankelijk van de bron en meetmethodes varieert het aantal gevallen van personen met astma in België tussen de 5% en 8% van de totale bevolking. Dit betekent dat tussen de 400.000 en 1.000.000 Belgen aan een of andere vorm van astma lijden. Omdat niet alle astmapatiënten op dezelfde prikkels reageren, kunnen we een aantal varianten onderscheiden:

  • Inspanningsastma: waarbij de klachten vooral bij inspanning optreden, zoals sporten.
  • Allergisch astma: astmaklachten bij allergie voor boompollen en/of graspollen, huisdieren…
  • Beroepsastma: sommige bakkers krijgen astmaklachten door tijdens het bakken, bloem (meel) in te ademen.
  • Aspirine geïnduceerd astma: door het gebruik van aspirine kunnen mensen astmaklachten ondervinden.

Daarnaast maken we ook een onderscheid tussen de ernst van astmasymptomen:

  • Intermittent astma: de patiënt heeft minder dan 2x per week klachten.
  • Mild persisterend astma: de patiënt heeft meer dan 2x/ week symptomen maar niet dagelijks.
  • Matig persisterend astma: de patiënt heeft dagelijks astmaklachten.
  • Ernstig persisterend astma: de patiënt heeft ernstige klachten en wordt erg gehinderd in zijn dagelijkse activiteiten.

“Bewegen zonder jezelf te forceren is essentieel. Het helpt je longcapaciteit én je ademhaling te verbeteren.”

- Longarts dr. Yves Mentens
Dr. Yves Mentens

Astma controleren

“Er bestaat helaas geen genezing voor astma,” zegt dr. Mentens. “Maar met de juiste behandeling, meestal een combinatie van ontstekingsremmers, luchtwegverwijders, en het vermijden van prikkels, kan je de ziekte goed onder controle houden.” Een goede conditie speelt daarbij ook een rol. “Bewegen zonder jezelf te forceren is essentieel. Het helpt je longcapaciteit én je ademhaling te verbeteren.”

Merk je dat je vaak kortademig bent of blijft hoesten na een banale verkoudheid? “Trek dan aan de alarmbel,” zegt dr. Mentens. “Je huisarts kan een eerste check doen, eventueel gevolgd door een longtest of doorverwijzing naar een specialist.”

Luister naar je lichaam

Voel je dat je ademhaling vaak 'hoog' zit of raak je snel buiten adem? Dan is het volgens dr. Mentens tijd om actie te ondernemen. “Een goede ademhaling maakt écht een verschil. Niet alleen voor je longen, maar voor je hele lichaam en je mentale welzijn. En dat begint bij bewustwording.” Wil je zelf extra informatie opzoeken over ademhaling? De meeste ziekenhuizen en/of longdiensten geven de basis uitleg over ademhaling en ademhalingsproblemen op hun website. Twijfel je nadien nog steeds, ga dan zeker langs bij je huisarts.