"Sta jezelf toe om te zuchten als je bezig bent met een lastige taak" - Therapeut Sally Antonissen over de impact van stress op ons lichaam

zat 17 mei

Beeldmontage RTV - rechtenvrije stockfoto/Sally Antonissen

We voelen ons moe, hebben hoofdpijn, slapen slecht, onze darmen sputteren tegen, en toch zeggen we: “Het zal de stress wel zijn.” Maar wat is stress nu eigenlijk? En hoe schadelijk is het écht voor je lichaam en geest? We spraken met Sally Antonissen van Senses Praktijkhuis in Lier. Als lichaamsgerichte en trauma-sensitieve coach/therapeut ondersteunt ze dagelijks mensen bij hun gevecht tegen stress.

Ons lichaam reageert zoals in de oertijd

De reactie van ons lichaam op stress, is nog steeds dezelfde als die van onze voorouders, de jager-verzamelaars. Elke vorm van stress was toen een mogelijk levensgevaar: een roofdier, een gevecht, een natuurramp. Om te overleven schakelt je lichaam razendsnel over naar een vecht-of-vluchtreactie.

“De hartslag gaat omhoog, je ademhaling versnelt en wordt oppervlakkiger, je spieren spannen op, je zintuigen staan op scherp. Het hele lichaam maakt zich klaar om te overleven,” legt Sally uit.

Daarnaast vertraagt de spijsvertering omdat er geen tijd is om rustig te verteren tijdens een gevaarlijke situatie. Alle energie gaat naar overleven. Uiteraard moeten wij ons niet meer verdedigen tegen mogelijke aanvallen, maar toch gaat ons lichaam nog steeds in dezelfde ‘overlevingsstand’ als we bijvoorbeeld een deadline moeten halen.

Wat gebeurt er bij langdurige stress?

Als die overlevingsstand te lang blijft aanstaan, krijg je klachten. Zowel lichamelijk als mentaal. Stress heeft namelijk een rechtstreekse impact op het autonome zenuwstelsel. Dat autonome zenuwstelsel stuurt alle fysiologische processen in ons lichaam: ademhaling, hartslag, spiertonus, hormoonhuishouding...

“Stress beïnvloedt letterlijk je hele systeem,” zegt Sally. “Niet alleen je ademhaling en hartslag, maar ook je hormoonhuishouding, spierspanning, je emoties, je kijk op de wereld, zelfs je toon of woordgebruik worden erdoor beïnvloed.”

In haar praktijk ziet Sally vaak deze klachten terugkomen:

Onrust
Angst
Sombere gedachten
Onmacht
Moedeloosheid
Depressie
Verdriet
Spierpijn (schouder, nek, rug…)
Hoofdpijn
Maag- en darmklachten

Je kan niet zeker weten of deze klachten allemaal het resultaat zijn van stress, maar het valt wel op dat deze vaak voorkomen als mensen aangeven dat ze vaak onder stress staan.

Het verschil tussen acute en chronische stress

Acute stress hoeft niet slecht te zijn. Integendeel. Je kan het zien als een soort training voor je zenuwstelsel. “Net zoals je spieren sterker worden na een korte work-out, zo kan je zenuwstelsel ook veerkrachtiger worden na een korte stresspiek,” aldus Sally.

Maar bij chronische stress blijft het gaspedaal ingedrukt. Je systeem geraakt uitgeput, en dan ontstaan er échte problemen.

“Hoe meer het gaspedaal wordt ingedrukt, hoe meer energie je lichaam verbruikt. Tot je volledig op bent. Dan begint het lichaam te haperen,” legt Sally uit. “Maar veel mensen denken dan: hier moet ik mee leren leven, het hoort bij mij, het valt allemaal best nog wel mee”.

Wie niet bewust op de rem gaat staan en het lichaam en zenuwstelsel niet de tijd geeft om te bekomen, zal ernstige klachten krijgen.

“Langdurige hoge cortisolniveaus worden gelinkt aan verminderde werking van je hersencellen. Daardoor krijg je klachten als vergeetachtigheid, verstrooidheid, desinteresse of brain fog”

- Sally Antonissen, lichaamsgerichte en trauma-sensitieve coach/therapeut

Psychische klachten

Bij aanhoudende stress stijgt het stresshormoon Cortisol in het lichaam en dat heeft invloed op psychische stoornissen.

“Langdurige hoge cortisolniveaus worden gelinkt aan verminderde werking van je hersencellen,” legt Sally uit. “Daardoor krijg je klachten als vergeetachtigheid, verstrooidheid, desinteresse of brain fog.”

Langdurige stress wordt ook in verband gebracht met psychische klachten zoals angst en depressie. “Ik wil niet zeggen dat stress de enige oorzaak is, maar ik zie in mijn praktijk wel vaak dat stress een aanleiding of versterkende factor is”, legt Sally uit.

Verband met fysieke aandoeningen

Langdurige stress staat in verband met tal van fysieke aandoeningen:

Hart- en vaatziekten
Diabetes
Darmproblemen
Chronische ontstekingen
Verergering van huidziekten of astma

Stress en fysieke aandoeningen gaan vaak hand in hand. En dat heb je vaak zelf in de hand door de keuzes die je maakt op vlak van levensstijl. Denk aan industriële voeding, te weinig Omega 3, een zittend beroep of leven, te weinig daglicht of sociale contacten, te veel schermtijd… het zijn allemaal elementen die of stress of een ontstekingsreactie veroorzaken. En het ene werkt het andere in de hand.

“Stress zorgt ervoor dat je lichaam reserves aan energie, vitaminen en mineralen verbruikt. Als die niet worden aangevuld, raak je ondervoed, niet in calorieën, maar in voedingsstoffen,” zegt Sally. “Daardoor verzwakt je immuunsysteem en krijg je sneller last van bestaande klachten.”

“Zorg voor jezelf zoals je voor een baby zou zorgen,” zegt Sally. “Met aandacht voor rust, gezonde voeding, verbinding en veiligheid.”

- Sally Antonissen

Herstel je lichaam

Herstellen van stress betekent niet per se dat je op yogaweekend moet. Integendeel: het zit ‘m in kleine dingen. Doe alles wat je nu doet, maar gewoon een beetje trager. Kijk eens naar je agenda; wat is er nu echt zo belangrijk dat je het niet kan uitstellen, verplaatsen of annuleren? Waar leg jij jezelf druk op? Waar kan jij wat zachter zijn voor jezelf?

“Zorg voor jezelf zoals je voor een baby zou zorgen,” zegt Sally. “Met aandacht voor rust, gezonde voeding, verbinding en veiligheid.”

Daarnaast is het ook ongelooflijk waardevol om je authentieke zelf te ontdekken: Wie ben je? Wat drijft je? Wat is je missie? Je visie? Wat geeft je voldoening? Alleen als je leeft naar je authentieke waarden en normen, zal je lichaam zich veilig voelen en zich herstellen. Doorbreek patronen die je niet voeden.

(Lees verder onder de foto)

Adem diep in en uit

Bepaalde ademhalingsoefeningen brengen je zenuwstelsel tot rust. Meditatie zorgt voor ruimte en tijd om bewust te worden van je lichaam. Let wel op dat ademhalingsoefeningen en meditatie geen extra ‘to do’ worden. Dan missen ze hun effect en krijg je er alleen maar meer stress van. Ga liever op zoek naar micro-momentjes van rust doorheen de dag:

Als je een koffie neemt, adem dan 2 à 3 keer doelbewust uit.
Sta jezelf toe om te zuchten als je bezig bent met een lastige taak.
Adem voor je opstaat 2 à 3 keer 5 tellen in en vervolgens 5 tellen uit.
Als je in de file staat, check dan even: kan ik mijn kaak ontspannen?
Heb je een taak afgerond? Laat je schouders bewust zakken als dat kan.
Kijk even door een raam naar buiten terwijl je een slokje water drinkt.

“Als je lang in overlevingsmodus hebt gezeten, voelt het onwennig om te vertragen. Maar net dan heeft je systeem de tijd nodig om te herstellen.”

- Sally Antonissen

Negeer de signalen niet

Door bewust te worden van de signalen van je lichaam, zal je al snel merken wanneer het te veel wordt. Onrustig slapen, je overdag vermoeid voelen of net heel rusteloos zijn. Het zijn misschien vage klachten, maar tegelijkertijd zijn het vaak de eerste signalen die je lichaam geeft als het uitgeput geraakt.

“Er is niets mis met jou. Jouw lichaam reageert normaal op een abnormale maatschappij,” zegt Sally. “Ga op zoek naar wat voor jou werkt. Zelfs al is het maar 1% verlichting, die 1% telt.”

Laat je eventueel ondersteunen door een professional om samen te ontdekken wat voor jou werkt. Leg jezelf geen extra druk op, doe wat goed voelt en wat jou helpt om op adem te komen. En misschien wel het meest voor de hand liggende: heb geduld. “Als je lang in overlevingsmodus hebt gezeten, voelt het onwennig om te vertragen. Maar net dan heeft je systeem de tijd nodig om te herstellen.”