Mol krijgt een fabriek voor zeldzaamste kankermedicijn ter wereld

De stof actinium maakt een explosie aan energie vrij op een diameter van twee tot drie cellen. Zo doodt ze kankercellen, met heel beperkte nevenschade. Alle grote farma bedrijven doen er onderzoek naar. Er is wereldwijd een tekort aan de stof, door de hoge vraag en omdat de productie complex is en een uitgebreide nucleaire infrastructuur vraagt.

Zeldzaam

Actinium wordt daarom wel eens het zeldzaamste kankermedicijn ter wereld genoemd. Het Belgische PanTera, een joint venture van het nucleaire onderzoekscentrum SCK CEN en IBA, de beursgenoteerde Waalse expert in deeltjesversnellertechnologie, is in dat gat gesprongen. Het tankte in september 93 miljoen euro om op grote schaal actinium te produceren.

PanTera kreeg groen licht van de Belgische overheid waaronder nucleaire waakhond FANC, voor een productiesite in Mol. "We mogen in september starten met de bouw en willen er vanaf 2028 op commerciële schaal beginnen te produceren," zegt PanTera-CEO Sven Van den Berghe in De Tijd.

Pure voorraad radium

Het bedrijf zal in Mol actiniummaken op basis van radium. België is het laatste land met een grote pure voorraad van dat radioactieve product, dat sinds de jaren 70 gestockeerd wordt bij SCK CEN en oorspronkelijk afkomstig was uit uraniummijnen in Belgisch Congo.

PanTera zal er actinium produceren door radium te ‘bombarderen’ met een deeltjesversneller van IBA. Dat Waalse bedrijf is een wereldleider in protontherapie, waarmee kankertumoren gerichter bestraald worden, waardoor er minder nevenwerkingen zijn dan bij klassieke radiotherapie.

100.000 patiënten

101.Nu kan er geproduceerd worden voor zo’n 1.500 patiënten per jaar. Vanaf 2028 zou dat moeten kunnen voor meer dan 100.000 patiënten per jaar met de eigen technologie. "De totale kosten voor de productiefaciliteit in Mol belopen meer dan 200 miljoen euro," zegt Van den Berghe in De Tijd. "We financieren dat via het kapitaal dat we vorig jaar ophaalden, via leningen en niet-financiële participaties van IBA en SCK CEN en via de vroege leveringen van actinium voor klinische studies."

PanTera sloot al leveringsovereenkomsten met meerdere biotech- en farmabedrijven, waaronder het Duitse Bayer. "Voor de komende twee jaar is 80 procent van de vroege productie al verkocht. Het belangrijkste is dat we actinium leveren aan meerdere klanten, want natuurlijk zullen niet alle klinische studies uitmonden in een goedgekeurde behandeling."

Ziekenhuizen gebruiken al behandelingen op basis van andere radioactieve stoffen om uitgezaaide kankers te behandelen. De kankergroei wordt dan zo lang mogelijk teruggeduwd. Zo’n therapie geneest patiënten niet, maar houdt ze langer inleven en zorgt dat hun letsels minder toenemen en hun levenskwaliteit verbetert.

Veel soorten kanker

Actinium wordt getest voor een waaier aan kankertypes: zowel kankers die vaak voorkomen, zoals prostaat-, long-, darm-, borst-, pancreas-, bloed- en nierkanker, als meer zeldzame soorten, zoals glioblastoom, de dodelijkste vorm van hersenkanker. Maar hoewel experts het medisch potentieel erkennen, is de weg naar de eerste actiniumtherapie nog lang. Experts verwachten die ten vroegste in 2028. En het is maar de vraag hoeveel behandelingen uiteindelijk de meet halen.