Wat als je een gesprek voert met Dirk De Wachter, maar hij bestaat niet echt? Onderzoekers van de Thomas More-hogeschool in Mechelen maakten het werkelijkheid: ze bouwden een hyperrealistische digitale kopie van de bekende psychiater. Die artificiële versie van De Wachter is vanavond te zien in het VRT-programma Pano, waar de onderzoekers waarschuwen voor de risico’s van digitale therapie.
Thomas More onderzoekt schaduwzijde van AI met digitale kloon van Dirk De Wachter
woe 29 okt
© Thomas More
De digitale De Wachter praat, luistert en geeft advies zoals de echte, maar achter de herkenbare stem en mimiek schuilt een algoritme. Met het experiment willen de onderzoekers tonen hoe levensecht AI-chatbots inmiddels zijn geworden en hoe weinig mensen beseffen wat er achter de schermen gebeurt.
“Veel mensen beseffen niet dat zij, via chatbots, hun meest persoonlijke gedachten delen met de grootste technologiebedrijven ter wereld,” zegt Tom Van Daele van de onderzoeksgroep Mens en Welzijn. “De adviezen die je krijgt zijn bovendien niet altijd betrouwbaar. En heb je echt nood aan professionele hulp, dan kan zo’n chatbot dat niet inschatten of je gericht doorverwijzen.”
Ethisch en vertrouwelijk
De populariteit van digitale gesprekspartners groeit snel, ook binnen de geestelijke gezondheidszorg. Maar volgens Van Daele ontbreekt het commerciële AI-chatbots aan de ethische en vertrouwelijke basis die menselijke therapeuten wél hebben.
“Door onderzoek te doen, ben ik ervan overtuigd geraakt dat selectief en doordacht gebruik van technologische toepassingen door professionele hulpverleners wel degelijk een verschil kan maken. Maar dan moet het gaan om tools die de professional ondersteunen, niet vervangen.”
AI maakt grote sprongen
De digitale versie van De Wachter werd ontwikkeld door Dries Van Craen, onderzoeker en softwareontwikkelaar bij het Expertisecentrum Duurzaam Ondernemen en Digitale Innovatie. Hij volgde van dichtbij hoe artificiële intelligentie de voorbije maanden een enorme sprong maakte.
“De evolutie van artificiële intelligentie gaat razendsnel. Enkele maanden geleden waren nog niet alle componenten aanwezig, maar intussen is het makkelijk geworden om mensen digitaal te klonen,” zegt hij.
Volgens Van Craen staat de samenleving op een kantelpunt. “Het is een kwestie van tijd voor je het verschil tussen een echt persoon en een AI-avatar niet meer zal zien. Hoe we daar als maatschappij mee zullen omgaan, daar moeten we dringend over nadenken.”
De onderzoekers benadrukken dat AI niet per definitie een bedreiging vormt, maar wel grenzen nodig heeft. In combinatie met professionele begeleiding kan de technologie een nuttig hulpmiddel zijn, zolang duidelijk blijft wat ze wel en niet kan.
